Dagboek van een burn-out (deel 5)

Het gaat niet meer. Ik kan nauwelijks nog functioneren. Ontbijt maken of douchen kost al veel moeite. Ik bel mijn leidinggevende dat ik een burn-out heb en niet meer kom werken. Punt. Zonder erbij te zeggen dat ik mijn mail nog wel check of iets anders ga doen om toch de belangrijkste zaken te laten doorgaan. Nee, ik doe niets meer, want ik kan het simpelweg niet meer. Er valt een last van mijn schouders dat ik die mails en telefoontjes nu definitief kan negeren. Maar ik vind het ook moeilijk, want resultaatgericht als ik ben, had ik graag de belangrijkste projecten willen afmaken. Het voelt als falen. Terwijl ik weet dat het niet zo is, maar toch voelt het zo. En de grote vraag: en nu? Hoe word ik nu weer beter?

De opluchting die ik eerst voelde, verdwijnt heel snel. De structuur die mijn werk gaf, valt weg. ’s Ochtends gaan mijn vriend en kinderen vroeg het huis uit voor een dag vol werk en school. Ik blijf achter en ik heb geen idee wat ik moet doen. Of beter gezegd wat ik kan doen. Want ik wil wel iets doen, maar het lukt niet meer. Ik slaap al een tijd heel erg slecht en ben uitgeput. Het lukt mij niet om te ontspannen. Mijn lichaam blijft aan staan. Het gevoel is lastig te omschrijven, maar het voelt als een continue gespannen en onrustig gevoel. Ik maak mij zorgen over mijn lichaam en ben ervan overtuigd dat mijn lichaam het niet meer volhoudt. Want hoe kan een lichaam dit aan? Ik word steeds banger dat er iets ernstigs met mij aan de hand is. Ook al weet ik dat ik een burn-out heb, ik probeer nog steeds andere oorzaken te zoeken voor wat ik voel. Vooral de nachten zijn het ergst, wanneer ik niet kan slapen. Mijn hartslag gaat steeds verder omhoog en ik ben bang dat er iets gebeurt met mijn hart of dat er iets in mijn hoofd knapt. Dit helpt uiteraard niet om te slapen, waardoor een vicieuze cirkel ontstaat. Ik word met de dag steeds vermoeider.

Je lichaam trapt op de rem

Wanneer je burn-out raakt, trapt je lichaam op de rem. Door de grote hoeveelheid stress functioneert je lichaam niet meer, zoals zou moeten, met veel lichamelijke en mentale klachten tot gevolg. Dit kan het gevoel geven dat je geen controle meer hebt over je lichaam. Je hebt veel rare en wisselende klachten door de continue spanning en de stresshormonen die de overhand hebben. Een gevoel van machteloosheid en ongerustheid kan dan gemakkelijk ontstaan. Want ‘stress kan toch niet dit effect hebben op mij?’ ‘Er moet iets ernstigs met mij aan de hand zijn, want dit is niet normaal.’

Geen enkele verbetering

Het kan heel lang duren, voordat er eerste tekenen van herstel zijn. Die periode dat er geen enkele verbetering is en je je elke dag door de dag moet heen slepen, is vreselijk. Je kunt je bang voelen dat je nooit meer van je burn-out zult herstellen. En machteloos, dat wat je ook doet, het niet beter lijkt te gaan. Het zorgen maken om wat er in je lichaam gebeurt, kan leiden tot een vicieuze cirkel. Je maakt je zorgen, waardoor er meer stress ontstaat. Door deze stress kan je je nog slechter gaan voelen. Veel piekeren heeft geen goede invloed op je slaap, die vaak al niet goed is. Door slechter te slapen, voel je je de volgende dag nog meer uitgeput, waardoor de zorgen verder toenemen. Het is moeilijk om uit deze cirkel te komen. Hypochondrische gevoelens, waarbij je ervan overtuigd bent dat je iets ernstigs onder de leden hebt, kunnen hierbij gemakkelijk ontstaan. Je prefrontale cortex, onderdeel van je brein, krimpt bij een burn-out. Het controleren van gedrag en sturen van gedachten gaat hierdoor minder goed.

De vicieuze cirkel proberen te doorbreken

Het is belangrijk om te proberen een dergelijke vicieuze cirkel te doorbreken. Wanneer je je ongerust maakt of je klachten wel afkomstig zijn van een burn-out, doe je er goed aan om het te laten onderzoeken door een arts. De bevestiging en geruststelling dat er niet iets anders aan de hand is, helpt je om (meer) te gaan accepteren dat je klachten echt door je burn-out komen. Stress ervaren en je zorgen maken is iets wat je zelf doet. Het kan de moeite waard zijn om je mindset te trainen. Door hetgeen waar je je druk om maakt te relativeren en ontspanning te zoeken, ervaar je de stress waarschijnlijk een stuk minder. Stel jezelf de volgende vraag: ‘wanneer ik over een half jaar terugkijk, zou ik mij hierover dan nog steeds druk maken?’ Zeer waarschijnlijk is het antwoord ‘nee’. Probeer het daarmee in perspectief te zien of ga even naar buiten om je hoofd leeg te maken. Je voelt je natuurlijk niet gelijk beter, maar je proberen minder zorgen te maken helpt waarschijnlijk wel een klein beetje.

Stoïcisme

Het gedachtegoed van het stoïcisme is een echte aanrader om meer over te lezen. Het heeft mij erg geholpen. Het stoïcisme is een oude filosofische stroming, die in de derde eeuw voor Christus is ontstaan. De term ‘stoïcijns’ is afkomstig van deze leer en ken je vast wel in de zin van onverstoorbaar en onbewogen zijn. Het stoïcisme gaat ervan uit dat je je alleen druk moet maken om zaken, die echt belangrijk zijn. En waar je invloed op kunt uitoefenen. We focussen vaak op dingen, die niet binnen onze macht liggen en zijn bang om te lijden. Als je dat loslaat en je alleen richt op hetgeen er nu is en waar je invloed op hebt, wordt het leven gemakkelijker en minder stressvol. Je kunt je bijvoorbeeld grote zorgen maken om je werk, ´wat als ik ontslagen word of het grote project waar ik aan bijdraag niet goed gaat´, maar dit heeft weinig zin. Het maakt je niet gelukkiger. Je kunt alleen zorgen dat je doet wat je kunt en waar je invloed op hebt. Je druk maken om beslissingen die buiten jou om worden genomen en waar jij geen grip op hebt, heeft weinig zin.

Je bepaalt zelf hoe je tegen een situatie aankijkt

Vanuit het stoïcisme kan je bijvoorbeeld op twee manieren aankijken tegen situaties. Zo kon je tijdens covid-tijd heel erg balen van de verplichte lockdowns en je in je hoofd blijven verzetten, maar je kon ook het beste uit de situatie halen en blij zijn met de extra tijd met familie, voor je hobby of om bijvoorbeeld een nieuwe taal te leren. Dit is natuurlijk niet altijd even makkelijk. In het voorbeeld van een lockdown wordt je normale leven helemaal overhoop gegooid, heb je minder tijd voor jezelf en lopen privé en werk veel meer door elkaar heen. Dit zal vrijwel iedereen af en toe irriteren en zorgen voor dagelijkse frustraties. Maar je mindset, hoe je hier in staat, kan hierin wel degelijk een verschil maken. De belangrijkste lessen uit het stoïcisme kunnen je verder helpen om anders tegen situaties aan te kijken en beter om te gaan met stress. Onderstaand een aantal kernpunten uit het stoïcisme:

o Durf te accepteren dat je niet alles kunt controleren.

o Maak je geen zorgen over dingen waar je geen invloed op hebt.

o Er zullen altijd problemen en uitdagingen zijn in je leven. Je gedachten hierover zorgen ervoor hoe je ze ervaart.

o Je hoeft echt niet altijd overal het positieve van in te zien, maar het is wel belangrijk om je niet te verzetten tegen ongewenste zaken.

o De term ‘memento mori’ komt ook uit het stoïcisme. Hierbij gaat het om te reflecteren op je eigen sterfelijkheid. Iedereen gaat op een gegeven moment dood. Door je daar af en toe bewust van te zijn, kan je je meer richten op vandaag.

o Boosheid en ergernis helpen je niet verder. Dankbaarheid en blij zijn met wat er is wel.

o Doelen worden niet in één keer behaald. Door elke dag een klein stapje te zetten, kan je je doelen realiseren.