Dagboek van een burn-out (deel 7)

Ik merk dat ik de controle verlies over wat er in mijn lichaam gebeurt. Ik voel mij machteloos en heb geen idee wat er hierna komt. Van het een op het andere moment kan mijn arm of mijn been ‘uitvallen’ met tintelingen en een dof gevoel. De oogmigraine, die ik voor het eerst op mijn werk kreeg, heb ik al meerdere keren gehad. Het is heel angstaanjagend om zonder directe aanleiding opeens minder goed te kunnen zien en de vlek in je gezichtsveld steeds groter te ‘zien’ worden. Ik lijk het vermogen verloren te hebben om diep te slapen en maak nachten van twee, drie uur. Ik wil graag sterk zijn en dingen doen, maar dat lukt niet meer. En dat voelt als falen.

Soms bekruipt mij een gevoel van vervreemding. Dat ik niet degene ben, die daar is en dat mijn stem niet van mij is. Alles om mij heen voelt onveilig en ik begin langzamerhand te denken dat ik gek word. Ondertussen gaat het leven ook gewoon door en probeer ik de kinderen regelmatig uit school te halen. Ik heb mijzelf als doel gesteld dat ik niet in paniek raak in de auto. Ik probeer rustig te ademen en heel geconcentreerd om mij heen te kijken, wat sowieso een goed idee is, maar het lukt doorgaans niet om ´gewoon´ in de auto te zitten. Als ik aankom bij school, blijf ik meestal nog even in de auto zitten, zodat ik niet buiten hoef te staan wachten. Het gevoel dat ik niet weg kan, omdat ik moet wachten totdat de kinderen uit school komen, zorgt voor paniek. Als ik dat al niet aan kan, wat dan wel?

Ik vind het moeilijk om te accepteren dat ik niet meer kan, wat ik kon. En dat ik niet meer de persoon ben, die ik was. Waar ik altijd door kon gaan en streefde naar het beste resultaat, moet ik nu blij zijn als ik de dag redelijk weet door te komen. Boodschappen doen of autorijden zijn de mijlpalen om te vieren in plaats van het afronden van grote projecten en het zorgen voor een begroting van meerdere miljoenen. Ik heb mijzelf lang weggecijferd. Alle emoties razen door mij heen: van verdriet tot boosheid en van angst tot machteloosheid. En ook de emoties heb ik niet onder controle.

Alle karaktereigenschappen die je kunt bezitten, hebben positieve en minder positieve kanten, afhankelijk van de context en de mate. Veel doorzettingsvermogen is bijvoorbeeld fijn om doelstellingen te behalen en dingen succesvol af te ronden. Echter, wanneer je met deze eigenschap doorschiet, bestaat de kans dat je je ergens in vastbijt en niet wilt opgeven. Dit kan leiden tot obsessief gedrag en het negeren van grenzen (van jezelf en/of van anderen). Dit is een risicofactor voor het ontstaan van een burn-out. Voor iemand met doorzettingsvermogen kan het een uitdaging zijn om los te laten en vertrouwen te hebben in anderen. Het liefst wil je alles zelf doen en controleren, zodat het in ieder geval goed gebeurt. Je kunt dan ook allergisch zijn voor mensen die uitstelgedrag vertonen en hun afspraken niet nakomen. Het alles in eigen hand houden en willen controleren kan ook een voedingsbodem zijn voor het ontstaan van burn-outklachten.

Er is een aantal karaktereigenschappen, dat vaak wordt teruggezien bij de medewerker die van grote waarde is voor het bedrijf of de ondernemer die succesvol aan de weg timmert. Dit zijn heel fijne en waardevolle eigenschappen om over te beschikken, maar het zijn ook de eigenschappen die vaak worden teruggezien bij mensen die een burn-out hebben (meegemaakt). Het gaat hierbij om de volgende eigenschappen:

o Doorzettingsvermogen. De volgende uitspraak is zo waar: ‘luie mensen krijgen geen burn-out.’ Er is enorm veel wilskracht voor nodig om door te blijven gaan en vol te houden, waar anderen al lang gestopt zouden zijn. Hartstikke goed dus, om over doorzettingsvermogen te beschikken. Na je burn-out heb je hier alleen maar profijt van. Alleen is het natuurlijk wel van belang om je eigen grenzen niet voorbij te gaan en tijdig te stoppen.

o Perfectionisme. ‘Een zeven is ook genoeg.’ Maar niet voor mensen, die perfectionistisch zijn. Zij gaan voor die tien en stoppen niet, totdat ze het beste resultaat hebben behaald. Vaak begint het al op school. En dat gaat door in je werk en in je privé leven. Ook dit kan weer enorm waardevol zijn, maar zorg dat het niet ten koste van jezelf gaat. En misschien is een zeven eigenlijk ook best wel prima om na te streven?

o Loyaliteit. Toegewijd aan je werkgever of klant. Of aan activiteiten in je privé leven en betrokken om alles zo goed mogelijk uit te voeren. De valkuil is dat je zó loyaal bent, dat je jezelf wegcijfert en jij op de laatste plaats komt. Alles met mate, dus ook loyaliteit.

o Gedrevenheid. Je bent enthousiast en geïnspireerd. Mensen worden snel gemotiveerd door jou, doordat je passie aanstekelijk werkt. Deze gedrevenheid brengt je ver, maar is tegelijkertijd ook een valkuil. Als je te gedreven bent en uit elke situatie altijd koste wat kost het beste wilt halen, kan dit ten koste gaan van jezelf. Belangrijk dus om jezelf niet uit het oog te verliezen in dit proces.

o Een groot verantwoordelijkheidsgevoel. Misschien herken je het wel: altijd ben je bezig om alles in goede banen te leiden en geen ballen te laten vallen. Thuis en in je werk. Je wilt graag controle houden. En dat kan zover gaan dat je ook controle wilt houden over zaken waar je weinig tot geen invloed op hebt.

o Empathie. Letterlijk betekent dit ‘inlevingsvermogen’. Mensen die beschikken over een hoge mate van empathie hebben oprechte interesse in de gevoelens en beweegredenen van anderen. Ze kunnen goed luisteren en laten anderen uitpraten. Vaak hebben ze een bepaalde antenne om zaken aan te voelen: hoe iemand zich voelt, wat er onderhuids speelt en wat er nodig is. Wanneer je hierin te ver doorslaat, kan je emotioneel je te veel inleven. Dit zorgt ervoor dat het moeilijk kan zijn om weer los te laten. Teveel signalen kunnen zorgen voor teveel prikkels.

Wanneer je jezelf herkent in één of meerdere van bovenstaande eigenschappen, is dat iets wat positief is en waar je heel trots op mag zijn. Je kunt heel ver komen, zowel privé als qua werk, met één of meerdere van deze eigenschappen. Ze zijn van grote waarde voor jouzelf en/of voor je werkgever of opdrachtgever. Maar tegelijkertijd is het dus ook goed om je bewust te zijn dat je met deze eigenschappen ook meer gevoelig bent voor een burn-out. Door je hiervan bewust te zijn, niet altijd tot het uiterste te gaan, te zorgen voor voldoende ontspanning en stress op de juiste manier te managen, kan je een burn-out vermijden en jezelf blijven ontwikkelen.

‘You can do anything, but not everything.’ – David Allen